Oparzenia - podstawowe informacje

Oparzenia

Najbardziej dramatyczne urazy, które mogą dotknąć człowieka.

Od zawsze wzbudzały one wiele dyskusji, zarówno ze względu na częstość występowania, jak i na specyfikę przebiegu, ciężkość i dramatyczność powikłań. Ostatnie lata przyniosły szczególne nasilenie społecznej dyskusji nad sposobami zapobiegania tego typu uszkodzeniom, zwłaszcza w populacji dziecięcej. Brak jest bowiem drugiego takiego urazu, w którym niewielka ilość czynnika sprawczego (np. kubek gorącego płynu) może stać się przyczyną poważnych powikłań funkcjonalnych i estetycznych na całe życie pacjenta.

Konsekwencją oparzenia jest często okaleczenie i zmiana jakości życia.

DEFINICJA OPARZENIA

Temperatura ciała człowieka w stanach chorobowych nie przekracza 41-42°C. Powyżej tego progu, w zależności od czasu działania, może dojść do uszkodzenia powłok skórnych.

Klasyczne badania A. R. Moritza i F. C. Henriquesa dowiodły, że oparzenie pośredniej grubości skóry może powstać już w czasie 30 sekundowego kontaktu skóry ze źródłem ciepła o temperaturze 54°C. Taki sam uraz wywołuje 3 sekundowy kontakt ze źródłem o temperaturze ok 63°C¹.

PRZYCZYNY OPARZEŃ

Kategorie wiekowe wysokiego ryzyka oparzeń:

• 0-4 lata - oparzenia od gorących płynów (kuchnia lub łazienka), pożary w domach, chemikalia gospodarcze, porażenia prądem elektrycznym (przegryzienie przewodu)
• 5-15 lat - pożary w domach, ryzykowne zabawy (ognie sztuczne, ogniska itd.)
• 15-24 lata - motoryzacja, praca
• 25-64 lata - praca, przemysł, gorące płyny, chemikalia itp.
• >65 lat - oparzenia od gorących płynów, gotowanie, wypadki

Niezależnie od grupy wiekowej, wyróżnia się także oparzenia związane z różnego rodzaju chorobami takimi jak np. padaczka, gdzie do oparzenia może dojść podczas ataku choroby.

Oparzenia u dzieci, zwłaszcza tych małych, poznających świat (do 3-4 go roku życia), są zwykle efektem nieuwagi rodziców i opiekunów.

Podział oparzeń ze względu na przyczynę:

• Suche - termiczne: spowodowane ogniem, promieniowaniem, wybuchami
• Mokre - termiczne: gorące substancje, para
• Płynne - chemiczne: kwasy, zasady, związki organiczne
• Suche - chemiczne: pudry, cementy, wapienie
• Mechaniczne: otarcia
• Promieniowanie: słoneczne, radioaktywne, jonizowanie
• Krio: oparzenia zimne

LOKALIZACJA OPARZEŃ

Uraz oparzeniowy najczęściej dotyka skórę, której naturalną funkcją jest odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego.

Oparzenia innych niż skóra struktur anatomicznych, występują znacznie rzadziej i mogą dotyczyć przełyku, gałki ocznej, ucha, dróg oddechowych, błon śluzowych początkowych odcinków układu pokarmowego oraz mięśni, ścięgien i kości (zwykle w przypadku oparzeń wysokonapięciowych). Urazy o tak specyficznej lokalizacji stanowią zawsze poważny problem diagnostyczny i leczniczy.

U dzieci najczęściej spotyka się oparzenia twarzy, szyi, tułowia, tj. barków i klatki piersiowej. Jest to związane z mechanizmem urazu, który polega zwykle na ściągnięciu przez dziecko na siebie gorącego płynu ze stojącego wyżej naczynia (np. kubek herbaty lub kawy). U dorosłych brak jest charakterystycznej lokalizacji oparzenia².

1.Strużyna J., Wczesne leczenie oparzeń, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, str. 15.

2, Kazimierski M. et all, Rola lekarza rodzinnego w leczeniu oparzeń, Magazyn Medyczny 11/2002 – Chirurgia – Dodatek: Oparzenia; str. 33-40.