Jak postępować z pacjentem leżącym w szpitalu?

Profilaktyka przeciwodleżynowa - standardy postępowania w szpitalu - część pierwsza

Standardy praktyki klinicznej, pielęgniarskiej opisują dokładnie sposób postępowania, który jest rekomendowany, zalecany i zgodny z aktualną wiedzą i z aktualnymi wytycznymi. Stosowanie standardów jest konieczne w placówkach Ochrony Zdrowia, by zapewnić odpowiedni poziom opieki nad pacjentami, zapewnia pożądane wzory profesjonalnego postępowania w trakcie wykonywania procedur medycznych, zapobiega ewentualnym roszczeniom pacjentów lub ich rodzin. Ich systematyczna ewaluacja i aktualizacja pozwala racjonalnie wykorzystywać zasoby niezbędne do realizacji świadczeń medycznych, pozwala mieć realny wpływ na maksymalne skrócenie pobytu pacjenta w szpitalu.

Jednym ze standardów dotyczących opieki nad pacjentem, który ma wpływ na ekonomizację placówki i  bezpieczeństwo epidemiologiczne jest Standard Profilaktyki Odleżyn - podstawowy standard w zakresie opieki nad pacjentem w pracy pielęgniarskiej. Jest przykładem dobrych praktyk w pielęgniarstwie, wyrazem holistycznej opieki nad pacjentem. 

Postępowanie pielęgnacyjne w celu zapobiegania odleżynom

Standard ściśle określa postępowanie pielęgnacyjne mające na celu zapobieganie odleżynom, jak też ich pogłębianiu się, jeśli już wystąpią. Po pierwsze zawsze oceniamy ryzyko wystąpienia odleżyn u pacjenta przyjętego do oddziału. Stosujemy do tego wybraną skalę oceny ryzyka wystąpienia odleżyn. Kolejnym krokiem jest przygotowanie  planu opieki nad tym pacjentem. Włączamy pozostały personel do aktywnego  realizowania  tego planu. W naszym szpitalu bardzo wspierają nas opiekunowie medyczni. 

Działania profilaktyczne to także utrzymanie skóry całego ciała pacjenta  w dobrej kondycji i czystości. Zwracamy uwagę na wykonywanie  toalety  ciała chorego. Ważne by stosowane środki pielęgnacyjne były odpowiednie do wieku pacjenta. Osuszanie powinno odbywać się poprzez  dotykanie ręcznikiem skóry, a nie pocieranie jej. Jeśli czynności pielęgnacyjne wykonują opiekunowie medyczni powinniśmy uwrażliwić ich na to, że jakiekolwiek zmiany na skórze powinni zgłaszać pielęgniarce odpowiedzialnej za pacjenta. Szkolenia wewnątrzoddziałowe i przypominające standard oraz postępowanie profilaktyczne są obowiązkowe dla całego zespołu opiekującego się chorym. Należy zwrócić uwagę, aby dobrze rozpoznawać zmiany na skórze - czyli np. odróżniać odparzenie od odleżyny I stopnia. Postępowanie w obu przypadkach jest odmienne. 

Kolejne działania zmierzające do zapobiegania wystąpienia odleżynom,  to kondycjonowanie skóry i zabezpieczenie naskórka przed uszkodzeniem poprzez nawilżenie go oraz stosowanie preparatów z filmem ochronnym. Zalecamy stosowanie preparatów dedykowanych do pielęgnacji skóry wrażliwej.

Działanie profilaktyczne to także zabezpieczenie miejsc szczególnie narażonych na wystąpienie odleżyn. W wielu szpitalach jest preferowane zabezpieczenie tych miejsc np. opatrunkami specjalistycznymi hydrokoloidowymi lub piankowymi. Zabezpieczenie takiego miejsca nie zwalnia nas jednak z regularnych zmian pozycji ciała chorego, czy stosowania materacy p/odleżynowych, pozycjonerów i innych udogodnień. 

Pacjent  poddany zabiegowi chirurgicznemu, a profilaktyka p/odleżynowa. 

Nie możemy również zapomnieć o pacjentach operowanych. W tym przypadku, zabezpieczenie punktów podparcia hydrokoloidowym opatrunkiem jest uzależnione od pozycji w jakiej pacjent będzie operowany. Najczęstszym miejscem wymagającym takiego zabezpieczenia jest okolica kości ogonowo-krzyżowej i pięty. Profilaktyka przciwodleżynowa, to nie tylko działania w postaci aplikacji hydrokoloidu na miejsce narażone na wystąpienie odleżyn. Standardowe postępowanie, to również  prowadzenie dokładnej dokumentacji medycznej. W dokumentacji powinien znaleźć się zapis o zastosowanych udogodnieniach, zastosowanym opatrunku dedykowanym do profilaktyki odleżyn u tego pacjenta.

Przypadek kliniczny:

Pacjentka zakwalifikowana do zabiegu operacyjnego brzusznego - laparatomia. Wycięcie macicy z przydatkami. Wycięcie sieci większej z węzłami. Limfadenektomia miednicza i okołoaortalna. Drenaż jamy brzusznej.  Przewidywalny czas zabiegu 5-6 godzin.

Ze względu na długi czas zabiegu operacyjnego pacjentka narażona jest na powstanie odleżyny. Pacjentka otyła, BMI - 36,8, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze - są to czynniki wpływające na perfuzję i utlenowanie. Konsekwencją długotrwałego, nie zmieniającego się ucisku na tkankę może być powstanie odleżyny. Aby nie dopuścić do powstania rumienia, pęcherzy czy też uszkodzenia skóry zastosowano u pacjentki profilaktycznie opatrunek hydrokoloidowy.

Pacjent OIT to szczególnie wymagający pacjent

Szczególnie narażonym na wystąpienie odleżyn pacjentem, mimo starannej opieki, jest pacjent w OIT lub OIOM. Podstawowym postępowaniem profilaktycznym w ich przypadku, jest zabezpieczenie właściwie wszystkich miejsc narażonych na wystąpienie ucisku, a tym samym narażonych na wystąpienie odleżyn. Wszystkie punkty podparcia w pozycji, w jakiej znajduje się pacjent, to miejsca narażone na działanie sił ścinających i ucisk, a tym samym na pojawienie się odleżyn. Należy pamiętać o odpowiednim doborze materaca p/odleżynowego, o dokładnym ścieleniu łóżka, wygładzaniu pościeli, czystej i suchej bieliźnie osobistej. Powinniśmy zwrócić uwagę na temperaturę i nawilżenie powietrza w pomieszczeniu. Istontnym aspektem opieki nad takim chorym jest również monitorowanie pod kątem występowania gorączki i/lub biegunka. W przypadku biegunki działania profilaktyczne będą obejmowały zastosowanie zamkniętego systemu  do zbiórki płynnego stolca. Takie rozwiązanie zabezpieczy pacjenta przed działaniem wilgoci na skórę, a także przed wtórnym zakażeniem rany jeśli takową ma. Wszystkim pacjentom z biegunką, jak i tym, którzy maja rozległe odleżyny w okolicy kości ogonowo - krzyżowej, zakładamy taki system. Zamknięty system do zbiórki stolca jest także jednym z ważnych elementów  zapobiegania zakażeniom krzyżowym.

Autor: mgr Beata Góralska, przewodnicząca Zespołu do spraw Profilaktyki Przeciwodleżynowej, Szpital Morski im. PCK, Gdynia