Jak postępować z pacjentem leżącym w szpitalu? część 2

Czas pandemii COVID-19 to trudny czas dla pacjentów. Stan pacjentów przyjmowanych do szpitala jest stanowczo cięższy niż przed pandemią.

Czas pandemii COVID-19, a co za tym idzie ryzyko zakażeń wirusem SARS-CoV-2 wśród pacjentów z ranami, narażonych na wystąpienie odleżyn, czy operowanych jest dla nas, personelu, ogromnym wyzwaniem. Nie tylko w zakresie bezpieczeństwa pacjenta, ale i w zakresie naszego własnego.

Sposób opieki nad tymi pacjentami jest szczególnie trudny, ze względu na obciążenia dodatkowymi działaniami i wymogami.

Pacjenci z COVID-19 wymagają szczególnego postępowania ze względu na osłabiony układ immunologiczny i zły zazwyczaj stan fizyczny. Sposób opieki powinien być zgodny z wytycznymi sanitarno - epidemiologicznymi.

W profilaktyce p/odleżynowej powinniśmy zabezpieczać miejsca narażone na ucisk opatrunkiem hydrokoloidowym lub piankowym samoprzylepnym. W opiece nad pacjentem z wirusem i raną, powinny być stosowane środki o szerokim spektrum dzialania, nie tylko bakteriobójczym, grzybobójczym, ale w szczególności wirusobójczym. Dotyczy to zarówno płynów do mycia rany i skóry, jak i opatrunków. W niektórych przypadkach, gdy nie ma cech infekcji i rana goi się prawidłowo, wystarczy jedynie zamknięcie środowiska rany np. opatrunkiem hydrokoloidowym lub piankowym samoprzylepnym. W przypadku ran z cechami infekcji lub trudno gojących się, konieczne jest miejscowe działanie przeciwdrobnoustrojowe z zastosowaniem opatrunków zawierających składniki antybakteryjne.

Wytyczne  WHO z dnia 27.02.2020r. „ Zalecenia dotyczące stosowania poszczególnych rodzajów środków ochrony osobistej w kontekście COVID-19, z uwzględnieniem warunków personelu i zakresu  podejmowanych czynności” – regulują używanie środków ochrony osobistej w przypadku procedur medycznych i świadczeń pielęgniarskich.

W przypadku pacjenta z dodatnim wynikiem i z raną, w trakcie zmiany opatrunku, czyli bezpośredniej opiece z możliwością generowania aerozoli, stosowanie środków ochrony osobistej polega na założeniu przez personel maseczki z filtrem N 95 lub FFP2 (lub odpowiednik), fartucha barierowego z długim rękawem lub kombinezonu, podwójnych rękawiczek jednorazowych. Ddodatkowo wymagana jest ochrona oczu - gogle / przyłbice oraz czepek ochronny na włosy.

Jeśli spodziewamy się przy opracowywaniu / oczyszczaniu rany wycieku wydzielin ustrojowych, dodatkowo zakładamy fartuch  wodoodporny - foliowy.

Jeśli pacjent pod naszą opieką wymaga zmiany opatrunku bez ingerencji w tkanki miękkie, a nie jest dodatni, możemy zastosować profilaktycznie maskę chirurgiczną, fartuch z długim rękawem flizelinowy, rękawiczki jednorazowe oraz środki do ochrony oczu – gogle / przyłbicę.

Ograniczenie dostępu do lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej, a także do opieki pielęgniarek w środowisku rodzinnym chorego spowodowało to, że pacjenci stanowczo w gorszym stanie przyjmowani są do oddziałów szpitalnych. Teleporada w takim przypadku jest niewystarczająca, gdyż nie można dokładnie ocenić faktycznego stanu pacjenta. Zdajemy sobie sprawę, iż taki stan rzeczy w przypadku pacjentów z ranami pogarsza ich komfort życia oraz naraża ich na wystąpienie dodatkowego cierpienia oraz znaczne  pogorszenie stanu zdrowia. Trafiając w ciężkim stanie do szpitala, stają się oni ogromnym obciążeniem finansowym dla placówek medycznych.

Dokumentacja  

Wszystkie nasze działania profilaktyczne i  pielęgnacyjne, w tym także zmiana opatrunku, powinny być udokumentowane w dokumentacji pacjenta. Dokumentowanie działań jest obowiązkiem. Formularze, które powinny znaleźć się w dokumentacji pielęgniarskiej, to:

• Karta Oceny Ryzyka wystąpienia odleżyn, oparta na skali. Skal jest dość dużo, najczęściej używaną w moim regionie są skala NORTON i Waterloo.
• Karta Pacjenta z odleżyną, gdzie prowadzi się identyfikację rany, jej umiejscowienie, ocenę rany, stopień oraz zapis kto dokonał tej oceny i wpisu.
• Karta Obserwacji odleżyny. W tym formularzu zapisujemy wszystkie informacje dotyczące stanu rany, objawów, które występują ze strony rany, informacje dotyczące stopnia odleżyny, jej rozmiaru, a także zastosowanego opatrunku. W tym formularzu dokonujemy też wpisu na temat zaleceń co do daty kolejnej zmiany opatrunku, konsultacji chirurgicznej, dokonanego posiewu z rany, zastosowania np. opatrunku podciśnieniowego.  

 Opieka nad pacjentem z raną  

Szczególne ważne w opiece nad pacjentem z odleżyną jest również samo przygotowanie się do zmiany opatrunku i przygotowanie wszystkiego, co niezbędne, do jego zmiany. Powierzchnię, na której układamy sprzęt, materiał opatrunkowy, środki używane w trakcie zmiany opatrunku, środki wykorzystywane do lawaseptyki i antyseptyki rany. Powinniśmy używać środków, które działają wirusobójczo, są w aerosolu lub w postaci chusteczek i są gotowe do użycia. Obowiązkowe jest dokładne mycie rąk, ich osuszenie oraz dezynfekcja, pamiętajmy także o pielęgnacji skóry rąk w ciągu dnia. Takie postępowanie i używanie dedykowanych środków dezynfekcyjnych dają nam szansę na przerwanie drogi zakażenia. 

Pamiętajmy zawsze, że lepiej zapobiegać niż leczyć. 

Odżywianie ma wpływ na zapobieganie występowania odleżyn, jak i na przyspieszenie gojenia  ran.  

Nie zapominajmy o naszych pacjentach. Działania profilaktyczne niech nie kończą się na zmianie pozycji ciała, zmianie pościeli czy zmianie bielizny osobistej, na zastosowaniu opatrunku specjalistycznego na odleżynę, pamiętajmy, że profilaktyka to odpowiednie odżywianie i nawodnienie. 

Posiłki powinny być pełnowartościowe, lekkostrawne, a konsystencja dostosowana do możliwości przyjmowania posiłków przez pacjenta. Mogą być wzbogacone dodatkowo doustnymi suplementami pokarmowymi. Zaleca się spożywanie produktów  z argininą, cynkiem, kolagenem, białkiem, witaminą C, A i E, selenem, wszystkimi tymi substancjami, które  mają duży wpływ na gojenie ran. Posiłki i środki do wzbogacania diety pacjenta powinny być konsultowane z lekarzem i dietetykiem. 

Edukacja 

Profilaktyka odleżyn to również edukacja pacjenta i rodziny/opiekunów. Ma ona na celu aktywne włączenie go do działań, które mają poprawić stan i doprowadzić do powrotu do zdrowia i sprawności ruchowej (jeśli to możliwe). Edukacja to instruktaż dotyczący pielęgnacji skóry całego ciała, dedykowanych środków pielęgnacyjnych, sprzętu pomocniczego (dobór materaca p/odleżynowego, udogodnień, pozycjonerów - używanych przy zmianie pozycji ciała), a także przygotowanie informacji, jakich opatrunków użyć do profilaktyki odleżynowej. 

O profilaktyce odleżyn można wiele mówić i pisać. Problem odleżyn jest ogromny i wciąż powracający. Można  zapobiec odleżynom, lub zmniejszyć skutki powstałych odleżyn, stosując się do zaleceń i wytycznych opracowanych przez towarzystwa czy stowarzyszenia naukowe.