Oparzenia
Oparzenie jest odpowiedzią organizmu na bezpośrednie lub pośrednie zadziałanie czynników sprawczych:
- oparzenia gorącymi płynami (najczęstsza przyczyna oparzeń u dzieci);
- oparzenia kontaktowe - dotyk gorącej powierzchni urządzeń lub narzędzi;
- oparzenia płomieniem, parą, gorącym powietrzem;
- oparzenia elektryczne - nisko i wysokonapięciowe;
- oparzenia chemiczne - spowodowane przez substancje takie jak: kwasy, ługi;
- odmrożenia – spowodowane działaniem zimna (naturalnego – niska temperatura otoczenia lub sztucznego wywołanego przez substancje chemiczne);
- oparzenia radiacyjne - wynik uszkadzającego tkanki promieniowania (najczęściej jonizującego lub UV).
Rozmiar i rodzaj uszkodzeń zależy od: czasu ekspozycji na czynnik traumatyzujący, jego intensywności oraz temperatury. Prognoza, co do efektów leczenia i jego przebieg zależy od wielu czynników: rozległość i głębokość uszkodzeń, wiek i stan ogólny pacjenta, czas jaki upłynął od urazu. Płytkie, o niewielkiej powierzchni oparzenia leczone są ambulatoryjnie. W przypadku ciężkich oparzeń i odmrożeń konieczne jest wysokospecjalistyczne, kosztowne i czasochłonne leczenie. Uszkodzenia tkanek przez kwasy i ługi, po zneutralizowaniu, leczone są jak pozostałe rany oparzeniowe.
Podział oparzeń pod względem głębokości:
Stopień I – oparzenie powierzchowne. Obejmuje tylko naskórek. Objawy to: zaczerwienienie, niewielki obrzęk, ból zwykle ustępujący po 48 – 72 godzinach. Po 5 – 10 dniach uszkodzony naskórek ulega złuszczeniu. Gojenie bez pozostawienia blizn.
Stopień II A – oparzenie powierzchowne pośredniej grubości. Zniszczeniu ulega naskórek i powierzchowne warstwy skóry właściwej. Klinicznie obserwujemy obecność pęcherzy, które powstają w wyniku odwarstwienia się naskórka od błony podstawnej. Rana goi się samoistnie poprzez naskórkowanie w czasie 14-21 dni.
Stopień II B – oparzenie głębokie pośredniej grubości. Zniszczeniu ulega naskórek i różnie głębokie warstwy skóry właściwej z zaoszczędzeniem części wysepek naskórka z mieszków włosowych i gruczołów potowych. Proces naskórkowania utrudnia obecność martwicy naskórkowo-skórnej. Gojenie rany trwa od 21 – 35 dni i jest obarczone konsekwencją tworzenia się blizn pooparzeniowych.
Stopień III – oparzenie pełnej grubości skóry z towarzyszącym często uszkodzeniem struktur mięśniowych i kostnych. Twarda, skórzasta powierzchnia rany oparzeniowej. Zabarwienie brunatne, brązowe, bladożółte, czerwone, zwykle niebolesne przy dotyku. Wymaga leczenia chirurgicznego i wykonania przeszczepów. Gojenie z pozostawieniem rozległych blizn.
Stopień IV – oparzenie głębokie. Zniszczenia obejmują mięśnie, ścięgna, kości i inne struktury anatomiczne zlokalizowane pod zwęgloną skórą. Wymaga leczenia chirurgicznego, przeszczepów, a w następnych okresach leczenia rekonstrukcyjnego.
Oparzenie mozaikowe – to współistnienie na jednym obszarze oparzenia o różnej głębokości. Najczęściej są to mieszane oparzenia II A i II B. Mogą być leczone zachowawczo lub chirurgicznie. Podstawową zaletą leczenia zachowawczego jest potencjalna autoregeneracja tkanek i spontaniczne wygojenie obszarów, w których były rany. Minimalizuje to ryzyko formowania się blizn przerostowych w miarę gojenia się rany oparzeniowej, a w konsekwencji przykurczów pooparzeniowych.
Klasyfikacja oparzeń wg. American Burns Association
Oparzenia lekkie:
- Oparzenia I stopnia
- Oparzenia II stopnia, poniżej 15 % powierzchni ciała u dorosłych
- Oparzenia II stopnia, poniżej 10 % powierzchni ciała u dzieci
- Oparzenia III stopnia, poniżej 5 %
Oparzenia średnie:
- Oparzenia II stopnia, obejmujące 15 – 25 % powierzchni ciała u dorosłych
- Oparzenia II stopnia, obejmujące 10 – 20 % powierzchni ciała u dzieci
- Oparzenia III stopnia, poniżej 10 % powierzchni ciała
- Wszystkie oparzenia obejmujące ręce, twarz, oczy, uszy, stopy, krocze
Oparzenia ciężkie:
- Oparzenia II stopnia, powyżej 25 % powierzchni ciała u dorosłych
- Oparzenia II stopnia, powyżej 20 % powierzchni ciała u dzieci
- Oparzenia III stopnia, powyżej 10 % powierzchni ciała, niezależnie od wieku
- Oparzenia III stopnia twarzy, szyi, stóp, dłoni, krocza, okrężne oparzenia inhalacyjne, elektryczne, chemiczne
- Oparzenia powikłane innymi ciężkimi urazami lub współistniejącymi schorzeniami
W Polsce obecnie przyjmuje się, że odrębną kategorię powinny stanowić również oparzenia ekstremalne, czyli: oparzenia IIb /III stopnia i III stopnia powyżej 50 % TBSA oraz oparzenia IV stopnia.
Konieczność hospitalizacji:
- z oparzeniem ciężkim lub średnim
- z oparzeniem lekkim obejmującym okrężnie kończyny lub inne czści ciała
- z oparzeniem wstrząsorodnych okolic ciała
- z podejrzeniem rozmyślnego oparzenia (zwłaszcza w przypadku dzieci – podejrzenie maltretowania)
- z oparzeniem elektrycznym, chemicznym lub wziewnym
